ក្រុមអ្នកវិភាគបានថ្លែងនាថ្ងៃព្រហស្បតិ៍នេះថា ការគំរាមរបស់លោកនាយករដ្ឋមន្ត្រី ហ៊ុន សែន ដល់ គណបក្សសង្គ្រោះជាតិនិងអនុប្រធានគណបក្សនេះគឺលោក កឹម សុខា គឺគ្រាន់តែជាយុទ្ធសាស្ត្រនយោបាយដើម្បីបំបិទការរិះគន់មកលើខ្លួនជាជាងការបញ្ចប់វប្បធម៌មួយនេះ។
អ្នកវិភាគបានឲ្យដឹងដែរថា គណបក្សសង្គ្រោះជាតិ គួរតែមានការប្រយ័ត្នប្រយែងក្នុងដំណើរការវប្បធម៌សន្ទនានេះ ដែលវាអាចឲ្យគណបក្សជំទាស់មួយនេះបាត់បង់សំឡេងគាំទ្រនាពេលបោះឆ្នោតខាងមុខនោះ។
ការលើកឡើងនេះគឺមួយថ្ងៃក្រោយពេលដែលលោកហ៊ុន សែនព្រមានខ្លាំងៗចំពោះលោក កឹម សុខា អនុប្រធានគណបក្សសង្គ្រោះជាតិ ដោយចោទថាលោក កឹម សុខា ប្រើពាក្យ «កុម្មុយនិស្តផ្តាច់ការ» វាយប្រហារលើបក្សនយោបាយរបស់លោកនិងព្យាយាមប្រើសង្គ្រាមចិត្តសាស្ត្រទៀតនោះ។ លោកគំរាមថា វប្បធម៌សន្ទនារវាងគណបក្សទាំងពីរ នឹងអាចបញ្ចប់ក្នុងពេលខាងមុខប្រសិនបើ ការរិះគន់មកលើរូបលោកនិងគណបក្សប្រជាជនកម្ពុជានៅតែ បន្តនោះ។
លោក ធន សារាយ ប្រធានសមាគមអាដហុកបានយល់ឃើញថា ការលើកឡើងរបស់លោក ហ៊ុន សែនគឺគ្រាន់តែជាការគំរាមនោះទេ ពីព្រោះដោយសារតែខាងគណបក្សសង្គ្រោះជាតិប្រើពាក្យទិតៀនច្រើននាពេលកន្លងមកនេះ។
«នោះគ្រាន់តែជាការគំរាមទេ។ ការគំរាមកុំឲ្យមានការនិយាយទិតៀនមានការវាយប្រហារអីចឹង ពីព្រោះតាមមើលទៅខាងគណបក្សកាន់អំណាចលោកមាន ការរសើបខ្លាំងណាស់ ចំពោះការទិតៀនពីខាងថ្នាក់ដឹកនាំសង្គ្រោះជាតិ»។
លោកបន្តថា គណបក្សទាំងពីរគួតែធ្វើការកំណត់ថាតើការរិះគន់គួរមានកម្រិតណា ហើយគណបក្សនយោបាយកម្ពុជាគួរតែបញ្ឈប់ការប្រើភាសាហិង្សានិងចោទគ្នាទៅវិញទៅមកនោះ។
«ត្រូវតែមានការជជែកគ្នាក្នុងថ្នាក់ដឹកនាំថាកុំប្រើភាសាប្រើហិង្សាដាក់គ្នា។ ហើយនឹងបញ្ហាដូចថា មិនជេរគ្នា ដូចជាក្បាលយួនខ្លួនខ្មែរ ក្បត់ជាតិអីនឹង គួរឈប់ប្រើទៅ ហើយទាំងនេះយើងអាចយកជាព្រំប្រទល់នៃការដែលរក្សានូវវប្បធម៌នៃការសន្ទនាដែរ»។
ស្របគ្នានោះដែរ លោក គល់ បញ្ញា អ្នកឃ្លាំមើលការបោះឆ្នោត និងជានាយកប្រតិបត្តិរបស់គណៈកម្មាធិការដើម្បីបោះឆ្នោតដោយសេរីនិងយុត្តិធម៌នៅកម្ពុជា ហៅកាត់ថា COMFREL យល់ថាការព្រមានចំៗរបស់លោកនាយករដ្ឋមន្ត្រីគឺគ្រាន់តែជាយុទ្ធសាស្ត្រនយោបាយដើម្បីបំបិទមិនឲ្យមានការរិះគន់មកលើលោកនិងគណបក្សលោកច្រើនជាងការបិទការសន្ទនានេះតែម្តង។ លោកបានបន្តថា យុទ្ធសាស្ត្របែបនោះគឺវាផ្ទុយទៅនឹងអ្វីដែលមាននៅក្នុងប្រទេសដែលមានប្រជាធិបតេយ្យ។
«បើថាវប្បធម៌សន្ទនានេះខ្ញុំយល់ថានៅមិនទាន់កើតចេញពីឆន្ទៈពិតប្រាកដនោះទេរឿងនេះ វានៅជាយុទ្ធសាស្ត្រនយោបាយនៅឡើយទេពេលនេះ។ គួរតែបញ្ចូលរឿងនេះទៅជាទស្សនៈវិស័យនិងឧត្ដមគតិនៃការដឹកនាំវិញទើបវាប្រសើរ។ បានន័យថាយើងមានឆន្ទៈក្នុងការសន្ទនាទោះបីជាជួបឧបសគ្គយ៉ាងណាក្តីក៏នៅតែបន្តដើម្បីឲ្យគេយល់នូវតម្លៃហ្នឹង»។
លោកបានបន្តថា គណបក្សទាំងពីរគួរតែបន្តវប្បធម៌នេះទៀតដោយ បូកបញ្ចូលវប្បធម៌អធ្យាស្រ័យគ្នា និងធ្វើការបង្ហាញឆន្ទៈនយោបាយដើម្បីកសាងទំនុកចិត្តរវាងគ្នានិងគ្នា ជាជាងការប្រើវប្បធម៌សន្ទនាមួយនេះធ្វើជាយុទ្ធសាស្ត្រនយោបាយ។
លោកធន សារាយ និងលោក គល់ បញ្ញាបានយល់ស្របគ្នាថាវប្បធម៌សន្ទនានៅតែមានបន្តទៀតព្រោះថាភាគីទាំងសងខាងត្រូវការគ្នាទៅវិញទៅមកក្នុងការទាញយកការគាំទ្រពីប្រជាពលរដ្ឋ។ ជាងនេះទៀតគណបក្សសង្គ្រោះជាតិនៅតែចង់បានការកែទម្រង់នៃការបោះឆ្នោតនៅកម្ពុជាមួយ។
ដោយឡែកលោក កែម ឡី អ្នកវិភាគនិងស្រាវជ្រាវសង្គមបានបង្ហាញថាវប្បធម៌សន្ទនាមួយដែលបំបិទមិនឲ្យមានការរិះគន់លើរដ្ឋាភិបាល ដូចអ្វីដែលគណបក្សមួយនេះធ្លាប់ធ្វើ វានឹងអាចធ្វើឲ្យគណបក្សសង្គ្រោះជាតិដើរលើផ្លូវខុសនិងអាចបាត់បង់សំឡេងគាំទ្រពីប្រជាពលរដ្ឋ។
«ការដូរវប្បធម៌ដែលគាត់ធ្លាប់ទទួលបានជោគជ័យមកជាវប្បធម៌សន្ទនាតាមរយៈការមិនរិះគន់រដ្ឋាភិបាលខ្ញុំយល់ថាគឺគាត់កំពុងតែដើរលើផ្លូវខុសវិញទេ។ ប្រសិនជាគាត់លង់នៅក្នុងល្បិចកលនយោបាយរបស់គណបក្សកាន់អំណាចគឺគាត់អាចធ្លាក់ហើយ»។
លោក យល់ថាការលើកឡើងរបស់លោក ហ៊ុន សែន គឺក្នុងន័យបំបែកបំបាក់លោក កឹម សុខា និងលោកសម រង្ស៊ី ពីគ្នា។ លើសពីនេះទៀត គឺកេងយកផលចំណេញនិងប្រជាប្រិយភាពរបស់លោកនោះ ទេ ជាជាងការបញ្ចប់វប្បធម៌នៃការសន្ទនានោះច្រើនជាង។
គណបក្សនយោបាយធំៗទាំងពីរគឺគណបក្សប្រជាជនកម្ពុជានិងគណបក្សសង្គ្រោះជាតិទើបតែមានការស្រុះស្រួលផ្នែកនយោបាយជាមួយគ្នាក្រោមការសន្ទនានិងបង្កើតគណៈកម្មាធិការជាតិរៀបចំការបោះឆ្នោតថ្មីមួយដែលមានសមាសភាពគណៈកម្មាធិការ៩រូបនាដើមខែនេះ។ ការសន្ទនានេះគឺបន្ទាប់ពីការជាប់គាំងនយោបាយជិត១ឆ្នាំក្រោយពេលបោះឆ្នោតនាឆ្នាំ២០១៣៕
