ការសម្រេចចិត្តរបស់ក្រុមតាលីបាននៃប្រទេសអាហ្វហ្កានីស្ថានក្នុងការបើកការិយាល័យនៅប្រទេសកាតា(Qatar) បានបង្កឲ្យមានការប៉ាន់ស្មានជាច្រើន អំពីលទ្ធភាពនៃការចចារសន្តិភាពជាមួយក្រុមនេះ បន្ទាប់សង្គ្រាមរយៈពេល១០ឆ្នាំរួចមក។ ក្រុមមន្រ្តីប៉ាគីស្ថាននិងសហរដ្ឋអាមេរិក នៅទីនោះ មានភាពប្រយ័ត្នប្រយែង នៅពេលដែលពួកគេពិភាក្សាអំពីសារសំខាន់នៃការបើកការិយាល័យរបស់ក្រុមតាលីបាន នៅក្នុងប្រទេសឈូងសមុទ្រមួយនេះ។
ឆ្នាំថ្មីនៅប្រទេសអាហ្វហ្កានីស្ថានដែលខ្ទេចខ្ទាំដោយសារសង្រ្គាម បានចាប់ផ្តើមក្នុងក្តីសង្ឃឹមថា នៅទីបំផុត ប្រទេសនេះអាចឈានទៅរកដំណើរការសន្តិភាព ដែលអាចបញ្ចប់ជម្លោះប្រកបដោយការបង្ហូរឈាមនៅទីនោះ។
ចាប់តាំងពីកងកម្លាំងចម្រុះដែលដឹកនាំដោយសហរដ្ឋអាមេរិក បានវាយលុកចូលក្នុងប្រទេសនេះ កាលពី១០ឆ្នាំមុន នេះជាលើកដំបូងបង្អស់ក្នុងសប្តាហ៍នេះ ដែលក្រុមតាលីបាន បានលាតត្រដាងថា ពួកគេបានចូលចរចាជាមួយក្រុមមន្រ្តីសហរដ្ឋអាមេរិក ហើយបានឈានដល់ការយល់ព្រមជំហានដំបូងក្នុងការបង្កើតការិយាល័យនយោបាយនៅប្រទេសកាតា។ លើសពីនេះទៀត ក្រុមបះបោរថ្លែងថា ខ្លួនក៏ធ្លាប់បានស្នើសុំឲ្យដោះលែងអ្នកទោស ដែលកំពុងស្ថិតក្រោមការឃុំឃាំងនៅមជ្ឈមណ្ឌលពន្ធធនាគាររបស់សហរដ្ឋអាមេរិក នៅហ្កាន់តាណាម៉ូបេ (Guantanamo Bay) ក្នុងប្រទេសគុយបា (Cuba) ផងដែរ។
លោក ហាមីដ កាហ្សាយ (Hamid Karzai) ប្រធានាធិបតីអាហ្វហ្កានីស្ថាន បានប្រកាសថា ប្រទេសរបស់លោក បានយល់ស្របទៅលើគម្រោងបើកការិយាល័យរបស់ក្រុមតាលីបាន នៅកាតា និងយល់ស្របជាមួយកិច្ចប្រឹងប្រែងរបស់ទីក្រុងវ៉ាស៊ីនតោន ក្នុងការចរចាជាមួយក្រុមបះបោរ ដែលជាមធ្យោបាយមួយ ដើម្បីទប់ស្កាត់ជម្លោះ និងការស្លាប់ជនស៊ីវិលអាហ្វហ្កានីស្ថានបន្តទៀត។
ប្រទេសប៉ាគីស្ថានដែលនៅក្បែរខាង បានបញ្ចេញប្រតិកម្មយ៉ាងប្រុងប្រយ័ត្ន ដោយបដិសេធមិននិយាយ ថាតើខ្លួនបានចូលរូមក្នុងដំណើរការសន្តិភាពនៅអាហ្វហ្កានីស្ថានដែរឬទេ។ ប៉ុន្តែ ដោយបាននិយាយទៅកាន់វីអូអេ លោកស្រី ហ៊ីណា រ៉ាបានី ខារ (Hina Rabbani Khar) រដ្ឋមន្ត្រីការបរទេស បានបញ្ជាក់សារជាថ្មីថា ប្រទេសរបស់លោកស្រី នឹងគាំទ្រកិច្ចប្រឹងប្រែង ដែលសំដៅជំរុញឲ្យមានការផ្សះផ្សាផ្នែកនយោបាយ នៅក្នុងប្រទេសដែលហែកហួរដោយសង្គ្រាមមួយនេះ។
លោកស្រី ថ្លែងថា៖ «ស្ថិរភាពក្នុងតំបន់ ជាផលប្រយោជន៍ជាតិដ៏មានសារសំខាន់របស់ប្រទេសប៉ាគីស្ថាន ពីព្រោះប៉ាគីស្ថានបានរងគ្រោះជាយូរមកហើយដោយសារតែភាពគ្មានស្ថិរភាពក្នុងតំបន់នេះ។ ដូច្នេះរាល់កិច្ចប្រឹងប្រែងឆ្ពោះទៅរកការផ្សះផ្សា ឬស្ថិរភាពជាតិនៅអាហ្វហ្កានីស្ថាន អាចជះឥទ្ធិពលវិជ្ជមានមកលើប៉ាគីស្ថាន ដូច្នេះ ប៉ាគីស្ថាន ពិតជាគាំទ្រកិច្ចប្រឹងប្រែងនោះជាក់ជាពុំខាន។»
លោក អូម៉ារ ស្ហារីហ្វ៊ី (Omar Sharifi) អ្នកវិភាគឯករាជ្យជាតិអាហ្វាហ្កានីស្ថានមានមូលដ្ឋាននៅទីក្រុងកាប៊ុល (Kabul) មានប្រសាសន៍ថា វាជាការឆាប់រហ័សក្នុងការភ្ជាប់សេចក្តីសង្ឃឹមខ្លាំងពេកទៅលើការប្រកាសរបស់ពួកតាលីបាន ដែលថា ក្រុមនេះយល់ព្រមបើកការិយាល័យនយោបាយ។ ប៉ុន្តែ លោកនិយាយថា មានហេតុផលមួយចំនួន នៅពីខាងក្រោយការគាំទ្រជាសាធារណៈរបស់លោកប្រធានាធិបតី កាហ្សាយ ចំពោះវិធានការនេះ។
លោក ស្ហារីហ្វ៊ី ថ្លែងថា៖ «ពួកគេ បានស្វាគមន៍ការបើកការិយាល័យរបស់ពួកតាលីបាននៅកាតា ប៉ុន្តែតាមពិត ហេតុផលនៅពីក្រោយនោះគឺថា ពួកគេចង់បានអាសយដ្ឋានទំនាក់ទំនងផ្ទាល់ជាមួយក្រុមតាលីបានជាមុនសិន ហើយសំខាន់ជាងនេះទៅទៀត ពួកគេចង់ឃើញយ៉ាងខ្លាំងនូវទំនាក់ទំនងផ្តាច់មុខពិសេសរបស់ប៉ាគីស្ថានជាមួយក្រុមតាលីបាន ត្រូវមានភាពថមថយនិងធូររលុងបន្តិច។»
កងទ័ពប៉ាគីស្ថានក៏ត្រូវបានចោទប្រកាន់ពីបទរក្សាទំនាក់ទំនងយ៉ាងជិតស្និទ្ធិជាមួយក្រុមប្រឆាំងសហរដ្ឋអាមេរិក គឺបណ្តាញហាកានី(Haqqani) នៃពួកបះបោរនៅអាហ្វហ្កានីស្ថាន ដែលមានទីតាំងនៅក្នុងតំបន់កុលសម្ព័ន្ធ វ៉ាហ្ស៊ីរីស្ថាន(Waziristan) ដែលស្ថិតនៅតាមព្រំដែនប្រទេសនេះ។
ប៉ុន្តែ ក្រុមសង្កេតការណ៍ប៉ាគីស្ថាន មានដូចជា លោក រូស្តាម ស្ហា ម៉ូម៉ាន(Rustam Shah Mohmand) អតីតឯកអគ្គរដ្ឋទូតប្រចាំនៅអាហ្វហ្កានីស្ថាន បានទទូចថា រាល់ការសម្រុះសម្រួលសន្តិភាពនៅអាហ្វហ្កានីស្ថានដោយគ្មានទីក្រុងអ៊ីស្លាម៉ាបាត នឹងមានការពិបាកក្នុងការអនុវត្តជាពុំខាន។
លោកស្រី ម៉ូម៉ាន មានប្រសាសន៍ថា៖ «ដោយសារតែមានជនភៀសខ្លួនអាហ្វហ្កានីស្ថានជាច្រើននៅប៉ាគីស្ថាន ហើយមេដឹកនាំរបស់ក្រុមតាលីបានជាច្រើន ធ្វើដំណើរទៅមក ដូច្នេះ តួនាទីរបស់ប៉ាគីស្ថាន មានសារសំខាន់ខ្លាំងណាស់ហើយខ្ញុំជឿជាក់ថា ក្នុងពេលណាមួយ ជនជាតិប៉ាគីស្ថាន ត្រូវតែចូលរួមក្នុងក្រុមប្រឹក្សានោះ។»
ក្រុមមន្រ្តីអាមេរិក បានបដិសេធមិនព្រមធ្វើអត្ថាធិប្បាយដោយផ្ទាល់ទៅលើទំនាក់ទំនងតាមសេចក្តីរាយការណ៍ជាមួយក្រុមតាលីបានទេ ប៉ុន្តែបានស្នើថា ការទាក់ទងគ្នា អាចជួយជំរុញឲ្យមានដោះស្រាយជម្លោះតាមផ្លូវចរចា។ លោក កាមើរុន មុនធ័រ(Cameron Munter) ឯកអគ្គរដ្ឋទូតសហរដ្ឋអាមេរិកប្រចាំទីក្រុងអ៊ីស្លាម៉ាបាត បានច្រានចោលការលើកឡើងថា ប៉ាគីស្ថាន ត្រូវទុកឲ្យក្រៅដំណើរការនេះ។
លោក មុនធ័រ និយាយថា៖ «យើងទាំងពីរប្រទេស គឺប៉ាគីស្ថាននិងសហរដ្ឋអាមេរិក បានប្តេជ្ញាចិត្តចំពោះប្រទេសអាហ្វហ្កានីស្ថានប្រកបដោយសន្តិភាព ជោគជ័យនិងវិបុលភាព។ យើងប្តេជ្ញាចិត្តថានឹងសហការគ្នាព្យាយាមសម្រេចគោលដៅទាំងនោះ ដោយមិនត្រឹមតែកិច្ចសហការរបស់យើងប៉ុណ្ណោះទេ ប៉ុន្តែថែមទាំងមានកិច្ចសហការជាមួយប្រទេសដៃគូក្នុងតំបន់ទៀតផង ដើម្បីធានាឲ្យប្រាកដថា ដំណោះស្រាយ ដែលអាចសម្រេចបានសម្រាប់ប្រទេសអាហ្វហ្កានីស្ថាន គឺជាអ្វីដែលមានការពេញចិត្តសម្រាប់មនុស្សគ្រប់គ្នានៅក្នុងតំបន់។»
ដោយឡែក អ្នកតំណាងនៃក្រុមបះបោរនៅអាហ្វហ្កានីស្ថានដែលដឹកនាំដោយ លោក ហ្គុលប៊ូឌីន ហេកម៉ាតយ៉ា (Gulbuddin Hekmatyar) មេដឹកនាំសង្គ្រាមរត់គេចខ្លួន បានធ្វើដំណើរទៅកាន់ទីក្រុងកាប៊ុល ក្នុងសប្តាហ៍នេះ ដើម្បីជួបជាមួយលោកប្រធានាធិបតី កាហ្សាយ ឧត្តមសេនីយ៍ ចន ម៉ូលែន (John Allen) និងមេបញ្ជាកាសហរដ្ឋអាមេរិកនៃកងកម្លាំងណាតូ នៅអាហ្វហ្កានីស្ថាន និងលោក រ៉ាយអាន ក្រកគ័រ(Ryan Crocker) ដែលជាបេសកជនរបស់ទីក្រុងវ៉ាស៊ីនតោនប្រចាំទីក្រុងកាប៊ុល។
លោក ហ្ការ៉ាត់ បាហៀរ ( Ghairat Baheer) កូនប្រសារដែលមានមូលដ្ឋាននៅប៉ាគីស្ថានរបស់លោកហេកម៉ាតយ៉ា (Hekmatyar) បានដឹកនាំគណៈប្រតិភូដែលមានសមាជិកបីរូបទៅកាន់រដ្ឋធានីរបស់អាហ្វហ្កានីស្ថាន។ បន្ទាប់ពីនិយាយទៅកាន់វីអូអេ នៅឯលំនៅដ្ឋានរបស់លោកក្នុងទីក្រុងអ៊ីស្លាម៉ាបាត លោកបាហៀរ បានពណ៌នាកិច្ចចរចារបស់លោក ជាមួយជនជាតិអាមេរិកថា«មានលក្ខណៈស្មោះត្រង់ ពិស្តារ ត្រង់ទៅត្រង់មក និងមានអត្ថប្រយោជន៍។»
លោក បាហៀរ បញ្ជាក់ថា៖ «ខ្ញុំគិតថា ជនជាតិអាមេរិកាំង ហាក់ដូចជាមានភាពសុភវិនិច្ឆ័យនិងប្រាកដនិយមជាងពេលមុនៗ។ យើងជឿជាក់ ប្រសិនបើជនជាតិអាមេរិក និយាយពិតប្រាកដអំពីការដកកងទ័ពចេញពីអាហ្វហ្កានីស្ថាន(នៅចុងឆ្នាំ២០១៤)។ ប្រសិនបើនេះជាជំហរផ្លូវការនិងចុងក្រោយ អីចឹងរាល់បញ្ហាទាំងឡាយ អាចចរចាបាន។»
សហរដ្ឋអាមេរិកមានគម្រោងដកកងទ័ពប្រយុទ្ធទាំងអស់របស់ខ្លួនពីអាហ្វហ្កានីស្ថាននៅចុងឆ្នាំ២០១៤។ ប៉ុន្តែអ្នកសង្កេតការណ៍ភាគច្រើនជឿជាក់ថា បើគ្មានការគាំទ្រពីអន្តរជាតិប្រកបដោយនិរន្តភាពទេនោះ ការបែកបាក់យ៉ាងជ្រាលជ្រៅ ក្នុងចំណោមក្រុមជនជាតិអាហ្វហ្កានីស្ថាននានា មានដូចជា ក្រុមតាលីបានជាដើម អាចនាំប្រទេសនេះចូលក្នុងស្ថានភាពដូចសង្រ្គាមស៊ីវិល ដែលដូចទៅនឹងសង្គ្រាមមួយដែលប្រទេសអាហ្វហ្កានីស្ថានធ្លាប់ឆ្លងកាត់កន្លងមក បន្ទាប់ពីការដកកងទ័ពសូវៀតនៅទសវត្សន៍ឆ្នាំ១៩៩០ដែរ។
ប្រែសម្រួលដោយ គឹង ភិរុណ
