អ្នកតាមដានសង្គមមួយចំនួនអំពាវនាវឱ្យប្រជាពលរដ្ឋគោរពសិទ្ធិគ្នាក្នុងការជឿលើអ្វីមួយ ដើម្បីបញ្ចៀសជម្លោះនានាដែលអាចកើតមានឡើង។ ការអំពាវនាវនេះ ស្របពេលមានការលើកឡើងយ៉ាងចម្រូងចម្រាសលើករណីព្រះអង្គ ចន្ទ មុនី ដែលជាព្រះសង្ឃមួយអង្គគង់នៅក្នុងខេត្តកំពង់ឆ្នាំង ទៅលើបារមីរបស់ព្រះអង្គ។
អ្នកតាមដានក៏ស្នើឱ្យក្រសួងធម្មការ និងសាសនា គួរបង្កើនការផ្សព្វផ្សាយដល់ប្រជាពលរដ្ឋអំពីព្រះពុទ្ធសាសនាបន្ថែមទៀតឱ្យបានត្រឹមត្រូវ ចៀសវាងការជឿទៅលើអ្វីមួយដែលមិនសមហេតុផលនិងខ្វះការពិចារណា។
នាយកប្រតិបត្តិនៃអង្គការអភិវឌ្ឍន៍ផ្នត់គំនិត និងការស្រាវជ្រាវ លោក សេក សុជាតិ លើកឡើងថាការជឿទៅលើជំនឿទៅលើអ្វីមួយ គឺជាសិទ្ធិរបស់បុគ្គលម្នាក់ៗរៀងៗខ្លួនទៅតាមរដ្ឋធម្មនុញ្ញ។ ប៉ុន្តែលោកថាជំនឿមួយចំនួនអាចប៉ះពាល់ដល់សណ្តាប់ធ្នាប់សង្គម ជាពិសេសប៉ះពាល់លើរូបរាងផ្នត់គំនិតរបស់បុគ្គលទាំងនោះ នៅពេលដែលពួកគេជឿទៅលើបុគ្គលណាមួយ ដោយខ្វះការត្រិះរិះពិចារណា ជឿដោយគ្មានហេតុផលគ្រប់គ្រាន់ ដែលវាធ្វើឱ្យប៉ះពាល់ដល់សេដ្ឋកិច្ចនិងសេចក្តីថ្លៃថ្នូរស្តីពីការយល់ដឹងអ្វីដែលល្អនិងអាក្រក់។
លោកបន្តថាជំនឿដែលពាក់ព័ន្ធនឹងពុទ្ធសាសនា ក្រសួងធម្មការ និងសាសនា គួរតែបកស្រាយពន្យល់ រៀបចំធ្វើការស៊ើបអង្កេតមួយឱ្យបានច្បាស់លាស់ទាក់ទងនឹងការរៀបចំឱ្យមានជាកម្មវិធីនៅតាមទីសាធារណៈទូទាំងប្រទេសកម្ពុជា ដើម្បីឱ្យប្រជាពលរដ្ឋទទួលបានការយល់ដឹងពីព្រះពុទ្ធសាសនា។
លោកថ្លែងថា៖ «ការរៀបចំរបស់ព្រះអង្គចន្ទ មុនីនេះ គឺយើងមិនទាន់មានមូលដ្ឋានច្បាស់លាស់នៅក្នុងការពិចារណាថាគាត់គឺជាព្រះសង្ឃដែលមានមូលដ្ឋានឬក៏មានបុណ្យច្បាស់លាស់នៅឡើយទេ។ ដូច្នេះក្រសួងធម្មការ និងសាសនាគួរតែធ្វើការបកស្រាយហើយនិងបើកស៊ើបអង្កេតជាលក្ខណៈផ្លូវការមួយឱ្យមានការចូលរួមនិងការប្រមូលរកនូវភស្តុតាង ដើម្បីឆ្លើយតបនិងបកស្រាយឱ្យសាធារណជនទាំងអស់បានយល់បានដឹងអំពីគោលបំណងជាក់លាក់ដែលព្រះអង្គចន្ទ មុនី កំពុងតែធ្វើ នាពេលបច្ចុប្បន្ននេះ»។
លោកបន្ថែមទៀតថាបើសិនជាក្រសួងធម្មការ និងសាសនាមិនបានបើកការស៊ើបអង្កេតឱ្យបានហ្មត់ចត់ទេ នោះអាចនឹងមានជនឆ្លៀតឱកាសផ្សេងទៀតដែលបង្កើតព្រឹត្តិការណ៍សាសនាធ្វើឱ្យប៉ះពាល់ដល់តម្លៃសាសនា។
លោកបញ្ជាក់ថា៖ «ក្នុងករណីដែលក្រសួងធម្មការ និងសាសនាមិនធ្វើការបើកការស៊ើបអង្កេតឱ្យបានហ្មត់ចត់និងបកស្រាយឱ្យបានច្បាស់លាស់ទេ វាហាក់បីដូចជាបានលើកទឹកចិត្តដល់មនុស្សផ្សេងៗទៀតនិងអាចបង្កើតព្រឹត្តិការណ៍ក្នុងជានាមសាសនា ហើយនឹងធ្វើឱ្យសាសនាដែលជាសាសនារបស់រដ្ឋនេះមានភាពច្របូកច្របល់ ហើយនឹងអាចធ្វើឱ្យប៉ះពាល់ទៅដល់កិត្តិយសរបស់សង្ឃទាំងអស់នៅក្នុងព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា និងនៅជុំវិញសកលលោក»។
មួយរយៈចុងក្រោយនេះ ប្រជាពលរដ្ឋមួយចំនួនផ្ទុះការជឿទៅលើបុណ្យបារមីរបស់ព្រះសង្ឃមួយអង្គដែលគង់នៅវត្តតាសុត ឃុំរលាប្អៀ ខេត្តកំពង់ឆ្នាំង ព្រះអង្គ ចន្ទ មុនី ដែលព្រះអង្គមានថេរដីកាថាព្រះអង្គធ្លាប់បានគង់នៅក្នុងព្រៃអស់រយៈពេលជាច្រើនឆ្នាំ។ ប៉ុន្តែប្រវត្តិរបស់ព្រះអង្គ សូម្បីតែព្រះជន្មមិនបានបង្ហាញផង។
ប្រធានមជ្ឈមណ្ឌលប្រជាពលរដ្ឋ ដើម្បីអភិវឌ្ឍ និងសន្តិភាព លោក យង់ គិមអេង យល់ឃើញថាជាទូទៅរបៀបនៃការជឿរបស់ប្រជាពលរដ្ឋកម្ពុជាហាក់បីកើតមានឡើងតែមួយឆាវៗតែប៉ុណ្ណោះ។ ប៉ុន្តែលោកថាបើទោះបីជាសិទ្ធិនៃការជឿរបស់បុគ្គលម្នាក់ៗ គឺមិនដូចគ្នាក៏ពិតមែនតែការជឿឬមិនជឿទាំងអស់នោះ គឺមិនត្រូវឱ្យហួសហេតុពេក ដែលអាចបង្កជាបញ្ហាឬទំនាស់រវាងគ្នាៗឡើយ។
លោកថ្លែងថា៖ «អំពាវនាវឱ្យមានការយល់ដឹងពីបញ្ហាសុខភាពដែរ ម៉្យាងវិញទៀតធ្វើយ៉ាងណាឱ្យប្រជាពលរដ្ឋហ្នឹងគឺមានការយល់ដឹងថាជំនឿហ្នឹងគឺជាសិទ្ធិសេរីភាពក្នុងការជឿទៅក្នុងការជឿទៅលើបុគ្គលទៅលើសាសនាបាទ។ អ៊ីចឹងអ្នកជឿអត់មានកំហុសទេ ហើយអ្នកមិនជឿក៏គ្មានកំហុសដែរ អ៊ីចឹងទេសុំកុំឱ្យមានការឈ្លោះទើសទែងគ្នា ហើយគ្រាន់តែទទួលយកស្អីដែលវាកើតមាននៅក្នុងសង្គមទៅបាទ។ បើសិនជាយើងនាំគ្នាគេមិនជឿខឹង គេជឿយើងខឹងអាហ្នឹង គឺធ្វើឱ្យមានជម្លោះក្នុងសង្គមកើតឡើង»។
វីអូអេមិនទាន់អាចសុំការអត្ថាធិប្បាយពីអ្នកនាំពាក្យក្រសួងធម្មការនិងសាសនា លោក សេង សុមុនី បាននៅឡើយទេ។
ព្រះសង្ឃ ឃឹម សន ព្រះប្រធានលេខាធិការដ្ឋានគណៈសង្ឃនាយកនៃព្រះរាជា ណាចក្រកម្ពុជាមានសង្ឃដីកាប្រាប់វីអូអេថាជំនឿរបស់ប្រជាពលរដ្ឋដែលជឿឬមិនជឿទៅលើព្រះសង្ឃចន្ទ មុនី គឺជាសិទ្ធិរបស់ពួកគាត់។ ប៉ុន្តែអ្វីដែលសំខាន់គឺឱ្យគ្រប់បុគ្គលទាំងអស់នោះមានការគោរពតាមវិន័យព្រះពុទ្ធសាសនា ប្រព្រឹត្តល្អចំពោះខ្លួនឯង និងអ្នកដទៃក្នុងសង្គម។
ព្រះអង្គមានសង្ឃដីកាថា៖ «ព្រះសង្ឃឬអ្នកណាក៏ដោយ ឱ្យតែប្រព្រឹត្តល្អសម្រាប់ខ្លួនឯងក្តី សម្រាប់មនុស្សគ្នាច្រើនក្តី មិនទាស់ទៅនឹងសង្គមរបស់យើងហើយ មិនមានការខុសឆ្គងអីជាមួយនឹងវិន័យអ្នកបួសក្នុងពុទ្ធសាសនារបស់យើង ដូចមិនមានទាស់នោះទេពរ»។
ព្រះអង្គបញ្ជាក់បន្ថែមថាមកទល់ពេលនេះ មិនទាន់ឃើញមានសកម្មភាពណាមួយដែលបញ្ជាក់ថាជំនឿរបស់ប្រជាពលរដ្ឋ ក៏ដូចជាការអនុវត្តនូវព្រះវិន័យរបស់ព្រះអង្គចន្ទ មុនី មានភាពមិនប្រក្រតីត្រង់ចំណុចណាមួយ ដែលទាមទារឱ្យខាងគណៈសង្ឃ និងក្រសួងពាក់ព័ន្ធមានចំណាត់ការអ្វីឡើយ។
ព្រះអង្គបញ្ជាក់ថា៖ «ឥឡូវនេះដូចជា ខាងគណៈសង្ឃអីក្តីខាងក្រសួងក្តីហ្នឹងមិនទាន់បានទទួលព័ត៌មានឬក៏ពាក្យញាតិញោម ឬក៏ពាក្យព្រះសង្ឃណាមួយប្រាប់មកថាវាទាស់ទៅនឹងរឿងហ្នឹង ឱ្យគណៈសង្ឃធ្វើការយ៉ាងយ៉ាងម៉េច វាអត់ទាន់មានពរ។ គ្រាន់តែឃើញមានតែព័ត៌មានដែលមានជំនឿហ្នឹងពរ»។
អ្នកស្រី ម៉ី អ៊ត អាយុ៥៦ឆ្នាំ ពលរដ្ឋរស់នៅស្រុកកំរៀង ខេត្តបាត់ដំបង ប្រាប់វីអូអេថា អ្នកស្រីស្គាល់ព្រះអង្គចន្ទ មុនី តាមរយៈវីដេអូដែលគេបង្ហោះលើបណ្តាញសង្គមហ្វេសប៊ុក។ អ្នកស្រីដែលបានធ្វើដំណើរទៅជួបព្រះអង្គក្នុងខេត្តកំពង់ឆ្នាំង កាលពីកន្លងទៅ លើកឡើងថាអ្នកស្រីមានជំនឿទៅលើព្រះអង្គ ដោយសារតែព្រះអង្គមានសង្ឃដីកាណែនាំអប់រំឱ្យមនុស្សធ្វើអំពើល្អ។
អ្នកស្រីថ្លែងថា៖ «ចង់និយាយថាគាត់មានពុទ្ធដីកាមកនិយាយពីបរមបុរាណមក យើងមិនដែលដឹងពីបរមបុរាណទេ ប៉ុន្តែយើងស្តាប់ចាស់ពីម៉ែឪយើងនិយាយមកមើលទៅវាស្រដៀងៗគ្នាទាំងអស់អ៊ីចឹង។ គាត់និយាយអត់មានទៅប៉ះពាល់អីទេ គាត់និយាយពីរឿងល្អៗ ដើម្បីឱ្យយើងចេះសាមគ្គីគ្នា កុំចេះភូតកហុក កុំចេះធ្វើអំពើអាក្រក់ អ៊ីចឹងយើងស្តាប់ទៅចូលត្រចៀក។ អ៊ី[មីង]ជឿនិយាយទៅ បើសិនថាព្រះអង្គចន្ទ មុនី ហ្នឹងគាត់ពិតប្រាកដ[ឬមិនពិតប្រាកដ] ក៏ជានេះ[រឿង]របស់គាត់ចុះ ព្រោះតែអ៊ីជឿហើយ អ៊ីជឿ១០០%»។
គួរបញ្ជាក់ថាកាលពីចុងខែតុលា គេឃើញព្រះអង្គ ចន្ទ មុនី និមន្តទៅសួរសុខទុក្ខលោក ហ៊ុន សាន ដែលជាបងប្រុសច្បងរបស់អតីតនាយករដ្ឋមន្រ្តី លោក ហ៊ុន សែន និងត្រូវជាឪពុករបស់លោក ហ៊ុន ជា ដែលពេលនោះ លោក ហ៊ុន សាន កំពុងសម្រាកព្យាបាលជំងឺនៅមន្ទីរពេទ្យមួយកន្លែងក្នុងប្រទេសថៃ។ គេក៏ឃើញវត្តមានរបស់ព្រះអង្គចន្ទ មុនី នៅផ្ទះរបស់អ្នកស្រី ហ៊ុន ស៊ីណាត ប្អូនស្រីរបស់លោក ហ៊ុន សែន។ ចំណែកកាលពីពេលថ្មីៗនេះ គេក៏ឃើញព្រះអង្គចន្ទ មុនី និមន្តប្រោះព្រំនៅភូមិគ្រឹះរបស់អ្នកឧកញ៉ា សុខ គង់ ផងដែរ៕
